آکادمی و موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

چگونه یک مقاله خوب بنویسیم؟ : محیط مطالعه، دامنه زمانی و طرح پژوهش 

بعد از شرح تعاریف آزمودنی ها و مشخصات جامعه پژوهشی، موضوع بعدی که باید به وضوح به آن پرداخته شود مکان مطالعه و نحوه تهیه و جذب نمونه است. در مطالعات تک مرکزی، مطالعه صرفا در یک مرکز انجام می شود اما در مطالعات چندمرکزی برای یک پروژه مشترک و مشارکت آمیز، بیش از یک موسسه وجود دارد. کلیه دپارتمان های یک موسسه که در این فرآیند مشارکت دارند باید مشخص شده و در رابطه با مطالعات چندمرکزی، نام تمام مراکز و دپارتمان های خاص هر مرکز باید درج شود. فرض کنید نمونه ها یا داده ها در محیط بیمارستان گردآوری شده اند، محل خاص گردآوری داده مانند ICU و یا بخش بستری و یا مرکز ثبت پزشکی باید مشخص شود. مدت زمان مطالعه و همچنین مدت زمانی که گردآوری داده ها و نمونه ها به طول انجامید باید به وضوح مشخص شود. داده های جذب و ثبت نام بیماران و مدت زمان پیگیری آنها نیز باید مطرح شود.

برای تبیین رابطه علت و معلول بین آزمودنی ها، متغیرها به صورت مستقل، وابسته یا مداخله گر مشخص می شوند. متغیر وابسته متغیری است که در اثر تغییر در یک متغیر دیگر تغییر می کند؛ متغیر مستقل تغییر نمی کند، اما وقتی تعویض شود باعث بروز تغییر در سایر متغیرها می شود و متغیز مزاحم یا مداخله گر متغیری است که متغیر وابسته را تحت تاثیر قرار می دهد. به عنوان مثال، افزایش سطوح آدنوزین در نوزادان از IL-12 بازداری کرده و میزان کمک کننده T از نوع واکنش 1 را کاهش می دهد. آدنوزین یک متغیر مستقل و IL-12 متغیر وابسته است، چرا که تغییر در IL-12 وابسته به تغییر در سطوح آدنوزین است. همچنین، کاهش سن بارداری در نوزادان زودرس باعث افزایش آسیب پذیری آنها در برابر سپسیس نوزادی می شود، بنابراین در زمان انتخاب موارد برای این مطالعه، نوزادان دارای سن حاملگی مورد نظر انتخاب می شوند تا از تاثیر متغیر مزاحم یا مداخله گر جلوگیری شود. ارزیابی رابطه احتمالی علت و معلول بین دو موضوع در سرتاسر طراحی و پیشبرد طرح پژوهش انجام می شود.

طرح پژوهش اهمیت حیاتی داشته و باید در ابتدای بخش روش ها به آن اشاره شود. مطالعات اصلی و رایج را می توان در قالب مطالعات بالینی، مطالعات پزشکی پایه و مطالعات شیوع شناسی دسته بندی کرد و مطالعات همه گیر شناسی یا شیوع شناسی می توانند از نوع تحلیلی یا توصیفی باشند. مطالعات توصیفی به دنبال ایجاد فرضیه هایی بین دو متغیر جامعه هستند و مطالعات تحلیلی امکان فرضیه آزمایی را فراهم می آورند. مطالعات تحلیلی را می توان به روش مشاهده ای یا آزمایشی-تجربی انجام داد. در مطالعه مشاهده ای، ارزیاب متغیرها را دستکاری نمی کند بلکه صرفا به مشاهده الگوی طبیعی اشیا/رویدادها که ممکن است بر اساس هر عامل خطر یا مواجهه با هر عاملی تغییر کنند می پردازد. مطالعات مشاهده ای از نوع مقطعی، مورد-کنترل و یا از نوع کوهرت هستند. در مطالعات تجربی یا آزمایشی، آزمایش کننده برای مشاهده تغییر در متغیر وابسته، در متغیر مستقل تغییراتی ایجاد می کند. مطالعات تجربی از نوع کارآزمایی با گمارش تصادفی یا گمارش غیرتصادفی هستند.

برای ارائه نتایج مطالعات دقت سنجی تشخیصی، خوانندگان باید بتوانند طرح، اصول، تحلیل و روند انجام مطالعه را درک نمایند که این هدف صرفا از طریق شفاف سازی کافی مطالب توسط مولفان تحقق می یابد. در این راستا چند دستورالعمل گزارش دهی خاص برای طرح های پژوهشی متفاوت وجود داردکه می توان برای گزارش با کیفیت طبق آنها عمل نمود. رهنمودهای STARD در مورد مطالعات تشخیصی شامل چک لیست 25 سوالی و یک نمودار است که به توصیف شیوه جذب و انتخاب بیماران، تعداد بیماران تحت آزمون، استاندارد ارجاع و غیره می پردازد. می توان برای بهبود گزارش دهی مطالعات تشخیصی از این چک لیست و نمودار استفاده کرد. برای ارائه مطالعه ای که در قالب کارآزمایی بالینی با گمارش تصادفی و گروه کنترل انجام شده است، می توان از استانداردهای منسجم و مدوّن برای گزارش مطالعات بالینی استفاده کرد (CONSORT) (14).  رهنمودهای PRISMA و چک لیست را می توان برای مطالعات مروری سیستماتیک و فراتحلیل ها که مورد علاقه آن دسته از پژوهشگران و متخصصان بالینی هستند که خواستار به روز رسانی خود در حیطه فعالیت خود هستند به کار برد. جدول زیر نشان دهنده رهنمودهای گزارش دهی است که باید در انواع مطالعات مختلف طبق آنها عمل شود.

در صورت داشتن هرگونه سوال و یا نیاز به مشاوره در زمینه نگارش یک مقاله خوب با آکادمی ابن سینا در ارتباط باشید.